Từ xa xưa đã có một mặc định trong cộng đồng, đó là đậu phụ chỉ dành cho các gia đình thích món ăn thanh đạm. So với thịt cá, tôm ghẹ thì lẽ dĩ nhiên là như thế, nhưng thực tế trong bữa ăn hàng ngày của người Bắc, có khi nào vắng món đậu, dù trong mâm vẫn không thiếu món ngon?
Được chế từ đậu nành (đỗ tương), đậu phụ dĩ nhiên quá rẻ và được bán trên từng góc phố, người nội trợ mỗi khi đáo qua góc chợ quen sau khi sắm sửa các loại thực phẩm thường không quên mua vài bìa đậu trắng ngần. Thích nhất là những bìa đậu còn mang hơi nóng ấm khi mới ra lò, trên bề mặt in hằn nếp của tấm vải lọc. Loại đậu này cánh đàn ông rất thích khi ăn luôn không cần chế biến, nhón tay bẻ góc đậu chấm cùng gia vị vắt chanh hoặc mắm tôm để tán chuyện trời ơi trước bữa cơm nhà. Ngay cả ngoài quán bia buổi chiều, đậu phụ trần (trụng qua nước nóng) vẫn là thứ đồ mồi ưa thích vào bậc nhất của cánh mày râu, cùng với lạc (đậu phộng) là thứ đưa bia đơn giản mà vẫn mang đủ cung bậc bùi ngậy của vị giác, đủ để lai rai mỗi ông vài ly bia cho những buổi chiều oi nồng mùa hạ được giảm nhiệt.
Đó là ngoài quán, còn trong nhà, người Bắc ưa chuộng nhất cách chế biến đậu bằng các kiểu chiên rán, tẩm hành, xốt cà chua, cầu kỳ hơn thì có kiểu đậu trứng muối mang đậm phong cách Nam bộ được du nhập ra từ vài chục năm nay, rồi đậu nấu với ốc hoặc ếch… Dù chế thế nào thì đậu vẫn là lựa chọn hàng đầu cho những món ăn bổ dưỡng, ngon lành mà không tốn kém. Từ thưở xa xưa, khi miền Bắc còn chìm trong cảnh nghèo khó thời hậu chiến, trên các xóm thôn và cả thành thị, mùi hương quen thuộc buổi chiều muộn tỏa ra từ mỗi gian bếp nhỏ chính là mùi đậu rán. Nhất là khi đó người ta chỉ dùng mỡ heo cho chiên xào, mùi đậu chín dần trên chảo nóng cứ lan tỏa khắp không gian để đánh thức cảm giác thèm thuồng của lũ trẻ đang mải chạy chơi, cũng giục giã các ông chồng mau chóng thu vén nốt việc nhà để người nội trợ nhanh tay hoàn thiện bữa ăn. Tiếng tý tách của miếng đậu đang biến hình trên chảo nóng cũng là thanh âm vui tai quen thuộc, chúng báo cho người nhà biết gian bếp vẫn đang đỏ lửa và niềm vui xum họp ban chiều đang được lặp lại thêm một lần trong những chuỗi ngày êm ấm có trẻ già lớn bé bên nhau.
Đậu rán thông thường được chuộng nhất khi ăn cùng mắm tôm, thứ mắm nguyên chất mặn chát nhưng sau khi nêm đường, chút rượu trắng, vắt chanh vào rồi đánh cho sủi bọt bỗng hóa thành một loại gia vị tuyệt hảo thơm nức, khơi dậy bao cảm xúc thèm được ngồi vào mâm của mỗi người. Cầu kỳ hơn một chút là đậu tẩm hành, sau khi rán sẽ nhúng vào hỗn hợp nước mắm, xì dầu (nước tương) và rất nhiều hành xắt nhỏ. Mùi đậu rán khi được tẩm thứ nước xốt dân giã đó bỗng biến hóa kỳ ảo, vừa thơm mùi dầu nóng, vừa nồng mùi hành lá, món này hợp với những người yêu thích gia vị hành tỏi ớt, rất có ích cho việc tăng sức đề kháng của cơ thể. Hình như vào thời xa đó, khi quần áo chẳng đủ ấm, bàn chân con trẻ có khi vẫn chạy trần ngoài sương gió, chính các món như đậu tẩm hành đã giúp lũ trẻ lớn lên mà không biết tới ốm đau. Hợp với bát cơm trắng nóng hổi lại là món đậu sốt cà chua, cũng rất dung dị thôi bởi nguyên liệu cũng chỉ tốn thêm vài quả cà chua om nhừ với nước mắm, thêm vài cọng hành chẻ mà món đậu bỗng mang thêm hương vị chua ngọt mặn rất thanh, nếu có chút tóp mỡ vào thì quả thực ngon khó cưỡng. Biết bao con người đã mang trong ký ức của mình món đậu sốt cổ truyền đó để sau này tung cánh vào đời, dù đi khắp phương trời xa nhưng lúc nào cũng thèm được về nhà để một lần thưởng thức lại món ngon mẹ nấu ngày nào.
Sau này ở các quán ăn danh tiếng, người ta đôi lúc cũng chiêu đãi thức khách bằng một bát nước sốt cà chua, có màu đỏ tươi của cá, có màu xanh mát của cọng rau mùi rắc lên trên, có vị ngậy béo của miếng tóp mỡ chiên, món đó dùng để dầm những lá rau diếp, xà lách để ăn khai vị cũng mại lại phong vị rất riêng cho quán. Cùng với miếng đậu rán vàng ruộm, cùng với miếng cơm cháy ròn tan, chút nước xốt đó đưa con người trở về những ký ức thời xa xưa, khi nhịp sống còn quá thanh bình và những món ăn dân giã nuôi lớn biết bao thế hệ.
Một ngày hè ăn cơm cùng đậu rán ròn, húp bát canh cua rau đay mồng tơi ngọt ngào, ta bỗng nhận ra cái ngon, cái đáng tận hưởng của những điều tưởng như quá đỗi đơn sơ. Từng miếng đậu trắng luôn chứa đựng những giá trị bổ dưỡng, thanh tao để mỗi ngày nóng xứ Bắc thêm phần dịu mát.
Những bài viết không thể bỏ qua về chủ đề MÓN NGON QUÊ VIỆT
® Bản quyền thuộc về THÁI SƠN
© Copyright 2018 THAI SON FOODS, all rights reserved.
