Đắng lắm, bởi chưng vì đắng nên người Bắc từ khoảng mấy chục năm trước chẳng ai ăn khổ qua. Nhưng từ ngày các cán bộ miền Nam ra tập kết nhiều, mang theo thói quen uống café và ăn trái khổ qua thì người Bắc mới dần quen với món ăn có phần độc đáo này. Bởi trước đó khổ qua mà ngoài Bắc gọi là mướp đắng vốn chỉ dùng để giã ra, vắt nước tắm cho trẻ nhỏ mỗi khi mụn nhọt hoặc rôm sảy nhiều trong tiết trời nóng bức, hồi đó đâu ai dám ăn bởi vị đắng nghét của loài trái cây này. Thời cuộc thay đổi thật lạ, tới nay thì trái cây có màu xanh mướt như ngọc bích này vẫn hiện diện khắp nơi chốn từ thành thị tới làng quê, thân thuộc tới từng bữa ăn gia đình hay ngoài hàng quán.
Bởi chỉ sau vài lần thưởng thức, người ta sẽ nhận ra đây là món ăn, vị thuốc thần diệu, một loài cây mang biết bao tác dụng hữu ích cho con người. Dễ nhận thấy nhất là tính năng giải nhiệt mùa hè, sau nữa là nếu chế biến đúng cách thì khổ qua cũng ngon không kém các loài rau củ khác. Cánh đàn ông uống với nhau ly bia buổi chiều vốn rất khoái khổ qua xắt lát, ướp đá lạnh, ăn sống cùng một chút chà bông. Cái lạnh của lát khổ qua ướp đá cứ thấu tới từng tế bào vị giác cùng vị đắng dịu nhẹ, cùng cảm giác giòn tan nơi đầu lưỡi, hòa quyện cùng vị thơm tho mặn mòi của chà bông khiến câu chuyện thân tình được thêm phần sâu lắng. Trong nhiều bữa cỗ cưới, giỗ chạp hoặc gặp mặt thân tình, chủ nhà còn cầu kỳ chế khổ qua cùng các loại rau củ khác như carot, củ cải trắng, bông cải, tất cả đều được xắt hình chữ nhật đều đặn, hấp cách thủy để rau củ chín đều mà vẫn không mất đi màu sắc nguyên bản và giữ trọn vẹn các vitamin quý giá. Ngắm một đĩa rau củ pha trộn nhiều sắc màu tươi tắn đỏ, vàng, xanh, trắng, tím…, người ăn cảm giác như đang được ngắm nhìn những bức tranh lập thể vui vẻ và nhiều ấn tượng.
Chế biến khổ qua thật dễ, dù bổ dọc hay xắt ngang thì cũng chỉ cần cắt bỏ hai đầu nhọn, lọc phần xốp trắng ở giữa và tất nhiên, bỏ hết hạt cứng ra, chỉ giữ phần vỏ xanh giòn tươi tắn bên ngoài. Từ cách lọc trái khổ qua mà sinh ra những cách chế biến khác nhau. Quen thuộc nhất trong Nam là những trái khổ qua được rạch một đường theo chiều dọc, sau khi làm sạch sẽ nhồi thịt băm trộn mộc nhĩ, nấm hương vào trong, sau đó được buộc lại bằng một vài cọng hành đã trụng qua nước nóng cho mềm. Món này hiện hữu ở khắp mọi nơi chốn, từ đô thành hoa lệ cho tới miệt quê trù phú, từ vùng biển mặn mòi cho tới cao nguyên đất đỏ bazan. Ai mà cầm lòng được trước món khổ qua đã đun chín tỏa mùi thơm nức mũi, một chén canh mà chứa đủ các sắc độ của màu xanh, màu xanh non của thân trái khổ qua, màu xanh xẫm của cọng hành đã được nấu chín, màu hồng nhạt pha sắc vàng của phần thịt nhồi bên trong. Món ăn này thật đã nếu được ăn cùng chén cơm gạo trắng thơm tho của đồng bằng sông Cửu Long vốn nức danh gạo trắng nước trong. Có thưởng thức cùng người thân bữa cơm dung dị ấy mới thấy đâu cần gì nhiều tới các loại tôm cá khác mà vẫn toát lên trọn vẹn cái tình, cái nghĩa của người phương Nam đối đãi khách tới chơi cùng.
Ngoài Bắc khác hơn chút, thường xắt ngang trái khổ qua thành 3-4 miếng, dùng dao nhỏ khéo léo khoét vòng bên trong để bỏ phần ruột trắng, sau đó nhồi hỗn hợp thịt xay, giò sống trộn cùng mộc nhĩ, nấm hương, hành khô xắt nhỏ, có khi nêm chút tiêu sọ để dậy vị thơm khi nấu. Không khác món ở miền Nam và miền Trung bao nhiêu, chỉ ít khi dùng cọng hành buộc bên ngoài. Càng nấu trái khổ qua càng ngả dần từ màu xanh sang vàng và khi sắc vàng đã tươi thì món ăn đã mềm và ngon lắm. Đơn giản hơn là canh khổ qua nấu tôm, tôm khô hay tôm tươi thì món này cũng vẫn cứ vừa kén vừa chiều người ăn, chưa quen thì thấy đắng, đã quen rồi thì chắc chắn đâm ghiền.
Nếu không dùng nấu canh thì khổ qua còn đem xào như các loại rau củ khác. Phổ biến nhất và cũng dễ làm nhất là khổ qua xắt lát mỏng xào trứng, chỉ đảo qua dầu nóng chừng vài phút, tắt lửa, nêm nếm hành lá, rắc thêm tiêu bột là cũng đủ đưa cơm. Thú vị hơn một chút là những quán ăn đâu đó trên miền núi cao, ở đó hình như chịu ảnh hưởng của đời sống vùng biên nên cư dân đôi khi thích xào khổ qua cùng thịt hộp. Mùi vị của trái khổ qua hòa quyện cùng mùi thịt hộp sẽ bay rất xa, lan tỏa từ mái lá đơn sơ ra tới tận đường quốc lộ, đánh thức cái thèm ăn của cánh lái xe hình như lúc nào cũng đói ngấu. Trên đường thiên lý, rong ruổi giữa những cung đường của núi, của rừng, thật ấm lòng một đĩa khổ qua xào nhanh trên bếp để khách lữ hành thấy như đang được trở về mái nhà quen.
Những bài viết không thể bỏ qua về chủ đề MÓN NGON QUÊ VIỆT
® Bản quyền thuộc về THÁI SƠN
© Copyright 2018 THAI SON FOODS, all rights reserved.
